Juf, het is oorlog!

De kinderen komen verhit het atelier in. Ze hebben pauze gehad en zijn buiten geweest. Dat het oorlog is weet ik. Ik heb er in het begin slecht van geslapen, maar het went, kennelijk, want de steen in mijn maag die ik regelmatig voelde sinds 23 februari is er nu alleen nog als ik door de nieuwsberichten op mijn telefoon scrol.

In de eerste week na de vakantie toen de oorlog nog geen week oud was, gingen de kinderen spontaan gelukspoppetjes maken in het atelier, om te verkopen, 'voor Oekraïne'. Gisteren maakte een jongen uit groep 8 een grote poster met 'Fuck Poetin' erop en merkte ik tot mijn schrik dat ik dat 'normaal' vond, terwijl de eigen leerkracht wel wat bedenkelijk keek. We hadden nog wel gesproken over de schrijfwijze Poetin en Putin. Over 'Fuck' had ik niks gezegd, terwijl ik het natuurlijk had kunnen, of moeten, ombuigen naar 'Stop Poetin', maar ja. De hele wereld roept 'Fuck Putin'. 

De meningen over indoctrinatie op scholen zijn niet mals, maar ik zie dat de oorlog leeft onder de kinderen. Of ik het nou leuk vind of niet. En nee, oorlog is niet iets waar kinderen mee bezig zouden moeten zijn. Maar het is de realiteit. De wereld komt binnen. In mijn jeugd kwam er een afschuwelijke hongersnood in Afrika binnen, Live Aid 1985. Later: de inval in Irak, 11 september 2001. In het hier en nu, met de informatievoorziening die er is en met de globalisatie die we op dit moment kennen, zullen we geconfronteerd worden en blijven met de ellende in de wereld. Dichtbij en ver van ons bed. En dat terwijl we de neiging hebben om onaangename zaken in ons leven zoveel mogelijk te vermijden. We zullen een manier moeten vinden om ermee om te gaan.

Ik besloot deze week om maar weer over te schakelen op het herlezen van kinderboeken om mijn nieuwsverslaving in te dammen. Ik koos de boeken over 'Superdetective Blomkwist' van Astrid Lindgren. Toevalligerwijs gaat dat niet alleen over het speuren naar misdadigers door Kalle, een 10-jarig jongetje dat graag detective wil zijn. Het gaat ook over twee bendes die de lange zomervakantie dragelijk weten te maken door elkaar de oorlog te verklaren. De witte rozen en de rode rozen, in het dagelijks leven goede vrienden, dagen elkaar uit en vechten, ontvoeren en gijzelen erop los. En ze sluiten vrede, als er even iets anders tussendoor komt. Oorlog als spel. 

De kinderen in mijn atelier vertelde ik over de witte rozen Kalle, Eva-Lotta en Anders. Over hun gevechten met de blote vuisten en de wapenstiltes tijdens het avondeten. En ik legde uit dat ik een gevechtspauze in mijn atelier wilde. Want vechten en zaagmachines gaan nou eenmaal niet goed samen. Daarna mochten ze elkaar weer in de pan hakken, zei ik. Ze keken me met verbaasde blikken aan. 

Het gedrag dat ik zie op de scholen waar ik kom is, denk ik, simpel te verklaren. Kleuters die elkaar omver schieten, oorlog in groep 5 waarbij de ene groep het gebied van de andere groep is binnengevallen; het is rollenspel! Ze verwerken wat ze zien op tv. De situatie in Oekraïne is ingewikkeld, maar zij vertalen het naar iets waar ze wat mee kunnen. Als ik het boek lees over Kalle, dat verscheen in 1946 (!), moet ik denken aan de spanning die ik als kind voelde tijdens het buitenspelen. Met morse-tekens en zaklampen in de nacht, geheime hoofdkwartieren en achtervolgingen in de brandgang. Bestaat dat nog? Mag dat nog? Beschermen we kinderen niet teveel? Houden we ze niet te klein? 

Ik vind het mooi en ontroerend dat kinderen spontaan willen helpen door iets te knutselen 'voor Oekraïne' of hun frustratie van zich af willen schilderen in een 'Fuck Poetin' poster. Ik geef daar in mijn atelier de ruimte voor. Ik doe niet aan indoctrinatie maar ga in gesprek. Ik neem de kinderen serieus, in hun angst en hun medeleven. En 'helben' moet natuurlijk 'helpen' zijn.